1. System źródeł prawa RP, Legislacja

SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA RP

System źródeł prawa

System źródeł prawa ma charakter dychotomiczny co oznacza, ze konstytucja przewiduje dwa rodzaje źródeł prawa: prawo powszechnie obowiązujące i wewnętrznie obowiązujące. System ten opiera się na zasadzie hierarchicznej budowy tzn. akt prawny niższego rzędu nie może być sprzeczny z aktem prawnym wyższego rzędu.

Artykuł 87.1 Konstytucji stanowi, że źródłami prawa powszechnie obowiązującego w RP są:

1. Konstytucja RP

2. Ustawy

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. Rozporządzenia

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zalicza też akty prawa miejscowego z tym, że obowiązują one tylko na terenie działania organu, który wydał akt. Akty te wydają organy jednostek samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej np. wojewoda.

Konstytucja

Konstytucja jest ustawą zasadniczą państwa, to znaczy, że jej przepisy stanowią podstawę dla całego systemu prawnego. Zajmuje nadrzędne miejsce w hierarchii źródeł prawa, ma najwyższą moc prawną. Jest aktem prawnym normatywnym, ma charakter powszechnie obowiązujący z tym, że posiada cechy odróżniające ją od ustawy zwykłej:

· sama nazwa ma charakter zindywidualizowany

· systematyka

· tryb uchwalania i zmiany

· treść (określa charakter państwa, strukturę aparatu państwowego, wzajemne relacje pomiędzy organami, prawa, wolności i obowiązki obywatelskie, tryb zmiany jej postanowień).

Konstytucja Polska jest konstytucją pisaną, sztywną, zamkniętą i jednolitą.

Ustawa

Ustawa to podstawowa forma prawotwórcza RP, posiada następujące cechy:

· zawiera normy o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym

· ma w zasadzie nieograniczony zakres przedmiotowy

· zajmuje najwyższe miejsce po konstytucji w hierarchii źródeł prawa

· pochodzi od organów o charakterze przedstawicielskim i uchwalana jest w szczególnym trybie, zwanym procedurą ustawodawczą

· ma charakter jednorodny

Zasada prymatu ustawy oznacza, że jej przepis nie może zostać zmieniony, uchylony ani zawieszony przepisem niższego rzędu, natomiast sama ustawa może zmieniać, uchylać i zawieszać akty prawne niższego rzędu.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Ratyfikowane umowy międzynarodowe po ogłoszeniu w dzienniku ustaw stanowią część krajowego porządku prawnego i dzielą się na:

llumowy, które wymagają uprzedniej zgody sejmu wyrażonej w ustawie (jeżeli dotyczą pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych, znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, przystąpienia RP do organizacji międzynarodowej, praw, wolności, obowiązków obywatelskich określonych w konstytucji, spraw uregulowanych w ustawie, albo dla których konstytucja wymaga ustawowej regulacji).llUmowy, które nie wymagają takiej zgodyll

W przypadku kolizji pomiędzy ratyfikowaną umową międzynarodową a ustawą pierwszeństwo ma ustawa.

W przypadku kolizji pomiędzy ratyfikowaną umową międzynarodową, która wymagała uprzedniej zgody sejmu (tzw. tryb kwalifikowany) pierwszeństwo ma umowa międzynarodowa.

Rozporządzenia

lllSą to akty wykonawcze do ustawllMogą je wydawać: prezydent, rada ministrów, prezes rady ministrów, ministrowie resortowi, przewodniczący komitetów powołanych w skład rady ministrów, Krajowa Rada Radiofonii i TelewizjillSą wydawane tylko i wyłącznie na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, które wskazuje podmiot zobowiązany do wydania rozporządzenia, zakres spraw do wyregulowania, oraz wytyczne co do treści, które mogą mieć charakter negatywny (wówczas wskazują na rozstrzygnięcia, których podmiot nie powinien zawierać w rozporządzeniu) albo pozytywny (wówczas wskazuje kryteria, którymi podmiot powinien się kierować).llMateria zawarta w rozporządzeniu powinna być jednorodna z materią zawartą w ustawie, którą rozporządzenie konkretyzuje. llOrgan zobowiązany do wydania rozporządzenia nie może przekazać swojej kompetencji innemu organowi (tzw. zakaz subdelegacji).lll

Akty prawa miejscowego wydawane przez samorząd

Wyróżniamy trzy rodzaje:

llllWydawane na podstawie ustaw materialnych (delegacja ustawowa) – są to tzw. przepisy wykonawcze (np. na podstawie ustawy o podatkach lokalnych),llWydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawach ustrojowych (o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa), które dotyczą: ustroju jednostki, organizacji urzędów, zarządu mieniem, zasad i sposobów korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publiczne – są to tzw. przepisy strukturalno – organizacyjne (wewnętrzne),llWydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawach ustrojowych (o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym), przepisy porządkowe w celu ochrony życia lub zdrowia obywateli albo zapewnienia spokoju, bezpieczeństwa i porządku publicznego. llll

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczamy też rozporządzenia z mocą ustawy, które prezydent RP wydaje, jeżeli w czasie stanu wojennego sejm i senat nie mogą zebrać się na posiedzenie i jeżeli z wnioskiem takim wystąpi rada ministrów (art. 234 konstytucji).

Prawo wewnętrznie obowiązujące

Oprócz źródeł prawa powszechnie obowiązującego konstytucja przewiduje również tzw. prawo wewnętrznie obowiązujące (mówi o uchwałach rady ministrów i zarządzeniach ministrów), które obowiązuje tylko jednostki organizacyjnie (podmiotowo i przedmiotowo) podległe organowi, który wydał akt. Zgodnie z orzeczeniem trybunału konstytucyjnego z 1998r. system źródeł prawa wewnętrznie obowiązującego ma charakter otwarty, co oznacza, że przepis ustawowy może upoważnić także inny organ do ich wydawania (może mieć też inną nazwę, byle spełniał cechy aktu prawa wewnętrznego.

Prawo wewnętrznie obowiązujące MUSI być zgodne z prawem powszechnie obowiązującym.

Prawo wspólnotowe

Prawem obowiązującym jest również prawo wspólnotowe:

lllllRozporządzenia UE – obowiązują od momentu ich ogłoszenia w Europejskim Dzienniku Urzędowym, nie mogą być kopiowane do ustaw krajowych, nie mogą być też ogłaszane w Dzienniku Ustaw. Państwo nie może podejmować działań zmierzających do ograniczania albo unicestwienia ich stosowania. lllll

lllllDyrektywy to źródła prawa wspólnotowego, które służą jego harmonizacji, wymagają one implementacji (wdrożenia) do prawa krajowego – czyli wydania albo zmiany przepisów prawnych. Do czasu implementacji dyrektywa nie działa w płaszczyźnie horyzontalnej, natomiast w przypadku upływu terminu implementacji albo w przypadku nieprawidłowej implementacji dyrektywa ma zastosowanie, ale tylko w płaszczyźnie wertykalnej (państwo - obywatel). Wdrażając dyrektywę istotne jest, ażeby osiągnąć jej cel.lllll

3. Decyzje, opinie i zalecenia

Ustawodawstwo delegowane

Ustawodawstwo delegowane to akty prawne normatywne wydawane przez organ inny niż parlament w państwie (rząd, głowę państwa):

1. Wydawane wprost w oparciu o normę konstytucyjną,

2. Ustawa zasadnicza wymaga uzyskania upoważnienia ze strony parlamentu

Ustawodawstwo delegowane przewidywały:

lNowela sierpniowa z 1926r, llKonstytucja kwietniowa z 1935r, llMała konstytucja z 1947r, llKonstytucja PRL z 1952r, llMała konstytucja z 1992r.l

[ Pobierz całość w formacie PDF ]