1.19MiedzynarodoweWyklady, Prawo międzynarodowe publiczne

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE

ZAGADNIENIA WSTĘPNE

I. UBI SOCIETAS, IBI IUS – gdzie społeczeństwo tam prawo.

Każde ze społeczności potrzebuje reguł normujących jej bytowanie – norm, standardów, instytucji i procedur służących:

· Urzeczywistnieniu wartości, które członkowie społeczeństwa dzielą;

· Urzeczywistnieniu tych wartości (poprzez ukształtowanie „reguł gry” służących:

o zabezpieczeniu indywidualnych i grupowych interesów;

o ustanowienie ładu, porządku, bezpieczeństwa w obrębie społeczności i w jej relacji ze światem zewnętrznym;

o rozwojowi społeczności.

Prawo międzynarodowe publiczne dotyczy społeczności międzynarodowej.

II. SPOŁECZNOŚĆ KRAJOWĄ (PAŃSTWOWĄ) tworzą:

· Zamieszkujący przestrzeń krajową ludzie – osoby fizyczne (oraz tworzone przez ludzi sztuczne podmioty – osoby prawne);

· Społeczność ta tworzy struktury państwa – w ich obrębie urzeczywistnienia dzielone przez społeczność wartości;

· Ustanawia zwierzchnią w relacji wobec siebie władzę;

· Uznaje autorytet ustanowionej przez siebie władzy – władzy publicznej – ustawodawczej, wykonawczej i sądowej.

III. SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA

Kto jest udziałowcem społeczności międzynarodowej?

1. Państwa – 191(192) członków ONZ

a. Suwerenne państwa (XV/XVI);(przed tym okresem nie można mówić o suwerenności państw, gdyż istniały między zbyt duże zależności)

b. Suwerenne państwa narodowe (od XIX wieku)

2. Rządowe organizację międzynarodowe – GO’s(Government Organizations)

Rządowe organizacje międzynarodowe powoływane są przez państwa traktatem (zawierającym statut nowych organizacji); tworzy się autonomiczne podmiotowo byty – ponad 300.

Byty te stopniowo emancypują się stając się coraz bardziej niezależne od swych twórców

3. Opinia publiczna

4. Pozarządowe organizacje międzynarodowe – NGO’s (Non Government Organizations) - inicjatywy ludzi prywatnych chcących wpływać na losy świata i innych ludzi) (np.: Polska Akcja Humanitarna)

5. Spółki wielonarodowe

Międzynarodowe organizacje pozanarodowe (NGO’s) – Konkwistadorzy XX w – rywale (?) suwerennych państw.

Organizacje te nazywane inaczej stowarzyszeniami międzynarodowymi są instytucjami tworzonymi z inicjatywy prywatnej, najczęściej nie z inicjatywy rządów, instytucjami grupującymi osoby prywatne lub publiczne, fizyczne i prawne, różnych narodowościowo, niezależnie od ich państwowej przynależności.

Organizacja, aby mogła być klasyfikowana jako pozarządowa musi:

o działać na podstawie zarejestrowanego statutu;

o jej członkami muszą być osoby fizyczne lub prawne, różnej przynależności państwowej;

o członkowie muszą dobrowolnie do stowarzyszenia przystąpić;

o organizacja jest organizacją non profit albo non for profit;

o celem jej działania jest korygowanie działań podmiotów prawa międzynarodowego poprzez podejmowanie decyzji dotyczących wielu państw.

Te cele mogą być bardzo różne:

o humanitarne (MKCK, Amnesty International, Human Rights Watch);

np.: Amnesty International, która powstała w 1961 w UK, w chwili obecnej posiada narodowe agendy w blisko 140 krajach całego świata.

o polityczne (Międzynarodówka socjalistyczna, PUGWASCH (organizacja naukowców, do której m/in. należał A. Einstein, celem jej jest wywieranie wpływu na decyzje polityczne rządów);

o naukowe (Międzynarodowe Stowarzyszenie Prawa Międzynarodowego);

o ekonomiczne i społeczne (Międzynarodowa Federacja Związków Zawodowych, Lekarze Bez Granic);

o sportowe (MKOL);

o ekologiczne (Greenpeace);

o śmieszne (Międzynarodowa Organizacja Ochrony Skrzata Ogrodowego)

Oczywiście ich wpływ na relacje międzynarodowe jest bardzo różny. Geograficznie jest szczególnie znaczący w Europie i USA – w innych przestrzeniach ilość NGO’sów jest śladowa. Globalną ilość NGO’sów szacuje się na około 5000.

Art. 71. Karta NZ stwierdza, że „Rada Gospodarczo-Społeczna MOŻE ZAWIERAĆ ODPOWIEDNIE POROZUMIENIA w sprawie zasięgania opinii organizacji pozarządowych, które zajmują się sprawami wchodzącymi w zakres jej kompetencji”.

Spółki wielonarodowe – to przedsiębiorstwa, które są właścicielem środków produkcji lub świadczą usługi w wielu krajach, i które to środki produkcji i świadczenia usług kontrolują z „zewnątrz”.

Z „ekonomicznego” punktu widzenia spółka ponadnarodowa jest spółką, która dąży do optymalizacji zysku poprzez operacje przeprowadzane także za granicą i poddana jest w tym zakresie miejscowym reżimom narodowym.

Z „międzynarodowego” punktu widzenia spółka ponadnarodowa to przedsiębiorstwo, które poprzez międzynarodowe zróżnicowanie swoich interesów stara się osiągnąć maksymalne profity z podzielonego na suwerenne państwa świata.

Spółki ponadnarodowe to pojawiające się wyzwanie dla międzynarodowego porządku, a tym samym prawa międzynarodowego.

o Problem eliminacji sytuacji, w której spółki wykorzystują ułomności regulacji narodowych, dla swoich celów (interesów) z pominięciem interesów państw w przestrzeni, w której działają – w tle problem tzw. „Rajów podatkowych”;

o Problem etyki businessu:

13 stycznia 2003r – jednomyślnie – podkomisja do spraw promocji i ochrony praw człowieka (organ pomocniczy Komisji Praw Człowieka ONZ) przyjęła rezolucję zatytułowaną:

„Normy dotyczące odpowiedzialności transnarodowych korporacji i innych przedsiębiorstw handlowych wobec praw człowieka”

Normy rezolucji formułują w tej mierze dwa stosunkowo wyraziste – materialne – obowiązki”

o obowiązek nie angażowania się lub czerpania korzyści ze zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości, ludobójstwa, tortur, pracy przymusowej, brania zakładników; zbiorowych, bezprawnych i arbitralnych egzekucji, a także innych pogwałceń prawa humanitarnego i innych zbrodni międzynarodowych przeciwko osobie, tak jak definiuje je prawo międzynarodowe, w szczególności zaś prawa człowieka i prawo humanitarne.

o obowiązek postępowania wobec środowiska zgodnego z międzynarodowymi porozumieniami, prawami człowieka, standardami zdrowia publicznego i bezpieczeństwa, zasadami biotycznymi i zasadami ostrożności, a generalnie obowiązek postępowania, który będzie służył celowi sumującemu wszystkie wcześniejsze wymagania tj. zrównoważonemu rozwojowi.

Z woli społeczeństw i reprezentujących je suwerennych państw – w akceptowany przez nie sposób, realizuje się potrzebę posiadania zbiorów reguł – prawo międzynarodowe. Reguły prawa międzynarodowego normują relacje, stosunki w obrębie społeczności międzynarodowej. Społeczność ta tworzy międzynarodowy porządek prawny. ....................................................... ...........................................................................................

Konwencja I o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych (Dz. U z 1930 r. nr 9) przyjęta w Hadze 18 X 1907 r. (podpisały ją 44 państwa)

Część traktatu pokojowego z Niemcami – Pakt założycielski Ligi Narodów – Dz. U z 1920 r Nr 35.

Karta Narodów Zjednoczonych – Dz. U z 1947 r. Nr 23

Termin „społeczeństwo międzynarodowe” opisujący krąg podmiotów uczestniczących w międzynarodowym obrocie gospodarczym dotyczącym zjawiska ewolucyjnego przez wieki, gdy mieć na uwadze:

o jej ilościowy/jakościowy skład;

o cechy wyróżniające jej uczestników;

o hierarchię celów;

o formuły komunikacji.

Wskazuje się, na dwie pary skorelowanych ze sobą opozycyjnych cech społeczności międzynarodowej. Społeczność ta jest:

o zamknięta i zdecentralizowana;

o zróżnicowana i deliberująca;

Zamkniętość społeczności międzynarodowej jest pochodną tego, że cała przestrzeń lądowa globu została politycznie zagospodarowana – państwa fizycznie przylegają do siebie.

To zagospodarowanie implikuje to, że wspólnota bytu, egzystencji bywa porażająca. Egzystencja państw – sąsiadów wywołuje głębokie, wzajemne zależności: np. Nigeria jest ogarnięta wojną domową – to wpływa na cenę żółtej ropy – co oddziaływuje na rynek amsterdamski, a w konsekwencji na rynek Polski

Decentralizacja – jest prostą konsekwencją suwerennego statusu państw, z jednej strony egzystencjonalne powody, względnie zmuszające nas do współdziałania i współpracy, z drugiej strony zaś przywiązanie do suwerennego statusu powoduje, że budowanie tych relacji w współdziałaniu i współpracy hamuje zakodowany w koncepcji suwerenności indywidualizm.

Postęp w poszerzaniu kręgu państw członków społeczności międzynarodowego na przykładzie kręgu państw członków ONZ:

o 1945 – 51 państw założycieli

o 1950 – 60 państw (51 + 9)

o 1955 – 76 państw (51 + 25)

o 1965 – 117 państw (51 + 66)

o 1970 – 127 państw (51 + 76)

o 1975 – 144 państw (51 + 93)

o 1980 – 154 państw (51 + 103)

o 1985 – 159 państw (51 + 108)

o 1990 – 159 państw (51 + 108)

o 1995 – 185 państw (51 + 134)

o 2000 – 189 państw (51 + 138)

o 2002 – 191 państw (51+ Timor Wschodni i Szwajcaria)

Dwa okresy przyśpieszenia zjednoczenia:

o lata 1956 – 1975 = 68 – proces dekolonizacji Afryki i Azji + 2 państwa niemieckie – NRD i RFN (do 3 X 1990 – wtedy połączone w RFN)

o lata 1990 (158) – 1993 (184) =25 – rozpad ZSRR, Bałkany + 2 państwa koreańskie.

Zróżnicowanie

Społeczność zorganizowana w państwa przynależy często do innej wiary, różni się ideologicznie między sobą - więc to może rodzić trudności w porozumiewaniu się między sobą, ludność różni się politycznie i ekonomicznie.

ZRÓŻNICOWANIE jest oceniane jako cecha konfliktogenna społeczności międzynarodowej.

Aby zapobiegać konfliktom w 1945 roku w San Francisco 50 państw podpisało konwencję założycielską ONZ, organizacji, która miała jednoczyć państwa na arenie światowej(dziś należą do niej 192 państwa).

Każda społeczność tworzy własny dekalog praw, którego przestrzeganie gwarantuje zapewnienie pokoju. Z jego faktycznym przestrzeganiem bywa różnie, lecz wywołuje on pewne emocje poprzez swoje sformułowania, podkreśla się jego istnienie.

Społeczność międzynarodowa także ma swój dekalog, rozwiązujący napięcia i konflikty wynikające ze zróżnicowania społeczeństwa. Jest to Karta Narodów Zjednoczonych. Są w niej opisane wartości, wokół których skupia się społeczność międzynarodowa oraz zasady, których przestrzeganie ma być gwarantowane w interakcjach między suwerenami. W rozdziale I „Cele i zadania”, wymienia się te zasady/cele:

o utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego; - pokój jako wartość absolutnie u szczytu wartości podstawowych;

o do rozwoju przyjaznych stosunków między narodami, opartych na poszanowaniu zasady równorzędności i stanowienia narodów o sobie;

o do osiągnięcia międzynarodowej współpracy, popieraniu i zachęcaniu do poszanowania praw członków i poszanowaniu swobód dla wszystkich bez różnicy rasy, płci, języka bądź religii;

o do stawania się ośrodkiem uzgadniającym działalność narodów, zmierzającym do osiągnięcia tych wspólnych celów;

o będą podejmować skuteczne środki dla zapobiegnięcia i usuwania gróźb przeciwko pokojowi;

o przy pomocy środków pokojowych będą rozstrzygać spory międzynarodowe;

o budowali przyjazne stosunki między biednymi a bogatymi;

o osiągnięcie międzynarodowej współpracy;

o popieranie i poszanowanie praw człowieka i podstawowych swobód dla wszystkich bez różnicowania płci, języka, religii;

o do stania się ośrodkiem uzgadniającym działalność narodów;

o właściwa relacja władzy państwowej do poddanych – zachowanie praw człowieka.

Cele te są:

o równorzędne;

o listę otwiera cel „trzymania pokoju”;

o konflikty między nimi (celami) możliwe.

Art. 2 – aby osiągnąć cele organizacja i jej członkowie powinni działać zgodnie z następującymi zasadami:

1. Suwerennej równości wszystkich swych członków;

2. wszyscy członkowie powinni z dobrą wiarą (z zachowaniem uczciwości w przestrzeganiu zawartych porozumień) wypełniać zobowiązania zaciągnięte przez nich zgodnie z niniejszą Kartą; (zasada pacta sunt servanda)

3. wszyscy członkowie powinni swe spory międzynarodowe rozwiązywać przy pomocy środków pokojowych;

4. wszyscy członkowie powinni się powstrzymywać od stosowania groźby lub użycia przeciwko nietykalności terytorium albo niepodległości politycznej któregokolwiek państwa;

5. wszyscy członkowie powinni użyczyć NZ wszelkiego rodzaju pomocy w każdej akcji, podjętej przez organizację.

6. …

7. żadne z postanowień Karty ONZ nie upoważnia NZ do wtrącania się w sprawy, które zasadniczo należą do wewnętrznych kompetencji jakiego bądź państwa – jednak ta zasada nie może stać na przeszkodzie zastosowania rozdziału VII.

Zasada 7 jest zasadą kardynalną dla suwerennych państw – suweren jest świadom, że w swoim egzystowaniu jest uzależniony od swojego sąsiada i musi z nim wchodzić w relacje normowane prawem – takie relacje zwykle są regulowane w przestrzeni prawnej krajowej. Jednak żadne relacje, układy, współzależność nie może pozwolić na utratę tożsamości narodowej.

To wyliczenie uzupełniła:

1970 – Deklaracja Zasad Prawa Międzynarodowego dotyczące przyjaznych stosunków i współdziałania państw zgodnie z Kartą NZ:

...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]