015

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Mieczysław B.B. Biskupski

Wprowadzenie

tylko pogłębiła ten podział. Przed wojną Polskę charakteryzo­wały poważne antysemickie uprzedzenia, które stały się wyraźniejsze i powszechniejsze w latach trzydziestych. Choć zakres tych uprzedzeń w przedwojennej Polsce pozostaje przedmiotem kontrowersji, nie ma wątpliwości, że część polskiego społeczeń­stwa miała antysemickie poglądy. Amerykańscy Żydzi niewąt­pliwie byli świadomi tych faktów, które, co zrozumiałe, wpły­wały na ich nastawienie wobec Polski.

Po rozpoczęciu wojny amerykańscy Polacy oczekiwali wy­chwalania polskich czynów i przedstawiania ze współczuciem polskich cierpień. Dla Żydów natomiast druga wojna światowa była nierozerwalnie związana z Holocaustem. Dla hollywoodz­kich Żydów temat antysemityzmu w Europie od dawna był nie­bezpieczny i bolesny. Wojna te nastroje nasiliła. Holocaust miał miejsce głównie w Polsce, wobec czego po 1939 roku żydowscy potentaci z Hollywood byli jeszcze bardziej niechętni wobec omawiania polskich tematów. Podejście to wzmacniała admi­nistracja Roosevelta, która nie chciała podnoszenia kwestii ty­powo żydowskich w kontekście wojny19.

Omówienie sposobu traktowania Polski przez Hollywood jest wreszcie częścią szerszego tematu polskiej obecności w Ame­ryce. W ostatnich dziesięcioleciach wielu badaczy dostrzegło, że pod wieloma względami amerykańska kultura była nieprzy­jazna wobec Polaków. Amerykańska literatura na ogół nie zaj­muje się Polakami, a gdy się w niej pojawiają, są na ogół niesym­patyczni i odgrywają marginalną rolę. Polscy pisarze w Ameryce są nieliczni i mało znani. Niewiele zrobili, by wzbogacić amery­kańską literaturę opowieściami o swojej społeczności; nikomu też na tym specjalnie nie zależało. Amerykańska Polonia nie ma

wielkiego prestiżu i często czuła się pogardzana przez współo­bywateli. Polska, tak droga sercom Polaków w Ameryce, nigdy nie była istotna dla Waszyngtonu, tradycyjnie uznającego ją za sprawę drugorzędną, wartą tylko symbolicznych i często nie­szczerych gestów. Jeśli amerykańscy Polacy od dawna podejrze­wali, że Ameryka nie ma o nich najlepszego zdania, doskonałym miejscem do sprawdzenia tej tezy jest amerykańskie kino.

Siegfried Kracauer już pokolenie temu dostrzegł „perma­nentne oddziaływanie pomiędzy poglądami mas a zawartością oglądanych przez nie filmów". Choć więc „amerykańska pu­bliczność dostaje to, czego Hollywood chce, żeby chciała", to „na dłuższą metę życzenia publiczności, wyraźne bądź ukryte, deter­minują charakter hollywoodzkich filmów". Hollywood miało bardzo wiele powodów, by w czasie drugiej wojny światowej przedstawiać kwestie polskie tak, jak to robiło. Takie podejście zachowało jednak swoje znaczenie w amerykańskiej kulturze dla­tego, że taki właśnie obraz społeczeństwo to uważało za odpo­wiedni, a przynajmniej prawdopodobny. Jest to najobszerniejszy i najbardziej przygnębiający wątek niniejszego studium, nie będę go jednak badał. Mamy wystarczająco wiele do zrobienia.

19 OWI Roosevelta sprzeciwiało się wszelkim filmom kładącym nacisk na antysemityzm.

34