016 STALINGRAD 1942-1943 - ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
HISTORYCZNE BITWY
KAZIMIERZ KACZMAREK
STALINGRAD
1942-1943
Wydawnictwo
Ministerstwa Obrony Narodowej
Warszawa 1985
Opracowanie graficzne serii: Jerzy Kępkiewicz
Ilustrację na obwolucie projektowa): Konstanty
M. Sopoćko
Redakcja map: Maria Stępniowska
Redaktor: Halina Zyskowska
Redaktor techniczny: Jadwiga Jegorow
© Copyright by Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej
Warszawa 1985. Wydanie I
ISBN 83-11-07203-5
Nakład 40.000 + 280 egz.
Objętość 13,18 ark. wyd., 15,75 ark. druk. (z wkładkami)
Papier druk. mat. IV kl. 70 g, 82x104/32
z Fabryki Celulozy i Papieru im. J. Dąbrowskiego w
Kluczach.
Oddano do składania w lutym 1985 r.
Skrad i fotepoiimery wykonały Wojskowe Zakłady Graficzne
im. A. Zawadzkiego w Warszawie. Zam. 6598
Druk i oprawa Wojskowa Drukarnia w Gdyni.
N-53. Cena z! 110 —
WSTĘP
W upalne lato 1942 r. na dońskich i nadwołżańskich stepach
w rejonie Stalingradu (obecnie Wołgograd) rozgorzała największa
bitwa drugiej wojny światowej. W historiografii zyskała ona miano
bitwy pod Stalingradem lub też bitwy nad Wołgą. W poszczegól-
nych jej fazach po obu stronach brało równocześnie udział ponad
2 miliony żołnierzy, około 2200 czołgów, prawie 26 000 dział
i moździerzy oraz z górą 2300 samolotów. Działania bojowe
objęły obszar ponad 100 000 km
2
,
długość zaś linii frontu wahała
się w granicach od 400 do 850 km. Niemieckie dowództwo na sta-
lingradzkim kierunku operacyjnym ześrodkowało jedną szóstą sił
Armii Wschodniej, uzbrojonych w najbardziej podówczas nowo-
czesny sprzęt bojowy.
Według radzieckich historyków działania bojowe w ramach
bitwy stalingradzkiej trwały z niesłabnącym natężeniem od 17
lipca 1942 r. do 2 lutego 1943 r., czyli przez większą część lata,
całą jesień i najmroźniejszy okres zimy. Ze względu na charakter
walk i zadania wykonywane przez Armię Radziecką w bitwie tej
można wyodrębnić dwa zasadnicze okresy, nierozerwalnie ze sobą
związane.
W pierwszym okresie — od 17 lipca dp 18 listopada 1942 r. —
wojska radzieckie, tocząc ciężkie walki obronne, zatrzymały ofen-
sywę nieprzyjaciela nad Wołgą w rejonie Stalingradu i stworzyły
warunki umożliwiające przejście do strategicznego przeciwnatar-
cia. W drugim — od 19 listopada 1942 r. do 2 lutego 1943 r. —
Armia Radziecka wykonała potężne przeciwnatarcie, w wyniku
któregp między Wołgą i Donem okrążyła, a następnie rozbiła sta-
lingradzkie zgrupowanie wroga oraz odrzuciła wojska nieprzyja-
cielskie na setki kilometrów' od środkowego Donu.
Bitwa pod Stalingradem stanowiła integralną część działań za-
czepnych i obronnych stron walczących na południowym odcinku
frontu niemiecko-radzieckiego. W maju i czerwcu 1942 r. Nie-
mcy, po zdobyciu w niezwykle zaciętych i długotrwałych walkach
Sewastopola
oraz Półwyspu
Kerczeńskiego, ostatecznie opanowali
cały Krym,
następnie sforsowali
Cieśninę Kerczeńską i zdobyli
Tamań.
Jeśli
idzie
o obronny etap
walk,
należy
podkreślić, że w
połowie
czerwca linia styczności bojowej wojsk radzieckich
i nie-
mieckich na krótko ustabilizowała się
na
wschód od
Kurska,
Charkowa i Taganrogu nad Morzem Azowskim.
28 czerwca Niemcy rozpoczęli z rejonu Kurska i Charkowa let-
nią ofensywę, której głównym celem było zajęcie roponośnych
złóż Kaukazu. Pierwsze uderzenie nieprzyjaciel skierował na Wo-
roneż. Następnie rozwinął natarcie w kierunku wielkiego łuku
Donu i na południowy wschód, by sforsować tę rzekę w dolnym
biegu.
Już w połowie lipca niemieckie działania zaczepne doprowadziły
do wyraźnego wyodrębnienia się dwóch rozbieżnych kierunków
strategicznych — stalingradzkiego i kaukaskiego. Na kierunku sta-
lingradzkim, nad Czy rem i Cymłą, 17 lipca armie niemieckie na-
potkały zorganizowany opór czołowych oddziałów wojsk ra-
dzieckich, których główne siły, rozwinięte nad wschodnim
brzegiem Donu, osłaniały Stalingrad i najkrótsze podejścia do
Wołgi. Dla wojsk radzieckich właśnie wówczas rozpoczął się
obronny etap bitwy stalingradzkiej, w którym nie dopuszczono do
zajęcia miasta i sforsowania Wołgi przez Niemców.
Pisząc o zaczepnej fazie bitwy pod Stalingradem, warto zazna-
czyć, że Naczelne Dowództwo radzieckie odpowiednio wykorzy-
stało okres walk obronnych w łuku Donu, by na kierunku stalin-
gradzkim zgromadzić niezbędne odwody strategiczne. 19 listopada
1942 r. odwody te wspólnie z wojskami broniącymi Stalingradu
przeszły do przeciwnatarcia, okrążyły stalingradzkie zgrupowanie
nieprzyjaciela i do 2 lutego 1943 r. zniszczyły je całkowicie. Siła
zgromadzonych wojsk i zapasów materiałowych była tak wielka, że
radzieckie przeciwnatarcie pod Stalingradem przekształciło się
w potężną ofensywę na szerokim froncie od rejonu Orła i Woro-
neża aż do Kaukazu. Do 31 marca 1943 r. Niemcy utracili
wszystkie obszary zajęte w kampanii letniej 1942 r. Wojska ra-
dzieckie posunęły się w kierunku zachodnim około 300 km, a na
Przedkaukaziu — do 700 km. Linia styczności bojowej wojsk
ustabilizowała się na krótko na południe od Orła oraz na wschód
od Sum, Charkowa, Dniepropietrowska i Taganrogu.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]