2. Polska w okresie rozbicia ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Polska w okresie rozbicia dzielnicowego

Polska w okresie rozbicia dzielnicowego

Kościół w Polsce w -

Rozbicie dzielnicowe (inaczej ) – okres w  trwający umownie od wypędzenia z   w  lub też od  w , do koronacji  w  lub wedle innych do zjednoczenia Wielkopolski z Małopolską w , albo do koronacji  w . Rozbicie dzielnicowe przyczyniło się do wzmocnienia tendencji odśrodkowych w państwie , wzrostu roli możnowładztwa i Kościoła oraz długotrwałego odejścia ziem  oraz .

Na mocy  kraj został podzielony na dzielnice, a seniorem z władzą zwierzchnią został najstarszy syn, , który otrzymał także Śląsk.  przypadło , a  . Po śmierci Krzywoustego  wydzielono Ziemię Sandomierską, a wdowie  Ziemię Łęczycko-Sieradzką jako . Senior miał sprawować władzę w tzw. ziemi senioralnej, w której skład wchodziły: Ziemia Krakowska, Pomorze Gdańskie oraz pas łączący, przechodzący przez takie miasta jak Kalisz, Gniezno i Nakło.

Po śmierci Salomei Władysław II zwany Wygnańcem zajął jej dzielnicę wbrew woli braci. W wyniku wojny między nim i jego braćmi, Władysław II uciekł z kraju w 1146 r. i udał się do Niemiec prosić o pomoc cesarza. Dzielnicę senioralną objął Bolesław Kędzierzawy - w ten sposób to on stał się seniorem. Bolesław nie potrafił utrzymać suwerenności państwa i w wyniku wyprawy cesarskiej w 1157 r. musiał złożyć hołd cesarzowi . Oddał państwo w lenno oraz zgodził się, aby po śmierci Władysława II Wygnańca jego synowie (, ) mogli powrócić do jego dzielnicy dziedzicznej - Śląska.

W roku , po śmierci Bolesława Kędzierzawego, jego rolę jako seniora, księcia oraz pana  przejmuje trzeci syn Bolesława Krzywoustego - Mieszko Stary. Po czterech latach ponownie dochodzi do walki o tron - Mieszko zostaje wygnany, a Kraków opanowany przez najmłodszego z braci,  : , co oznaczało złamanie zasady  (władza zwierzchnia dla najstarszego z rodu). Kazimierz, w przeciwieństwie do Mieszka, nie próbował przeciwstawiać się możnowładztwu i Kościołowi.

Po śmierci Kazimierza w Krakowie rządził jego syn . Wraz z jego śmiercią w  w  r. ostatecznie zanikła władza centralna (). Stopniowo postępowało rozdrobnienie ziem Polski, powiązane z umacnianiem się separatyzmu księstw dzielnicowych. Nie istniały żadne ponad dzielnicowe urzędy ani prawa. Około połowy  wieku Polska składała się z kilkunastu księstw, bez żadnej władzy centralnej. Okres dzielnicowy był okresem walk wewnętrznych pomiędzy rywalizującymi książętami - o władzę i o terytorium.

W tym okresie kraj znalazł się w obliczu silnych zagrożeń zewnętrznych, rozbicie oznaczało osłabienie militarne. Wzmógł się napór książąt i margrabiów niemieckich na ziemie zachodnie oraz czeskich na .  i Wielkopolska znalazły się w strefie ekspansji .

Okres dzielnicowy mimo wszystko był czasem intensywnego rozwoju gospodarczego i istotnych przemian społecznych. W rolnictwie upowszechnił się system , używanie  jako . Zaczęto używać nowocześniejszych . Stworzono immunitety - zwolnienia dóbr od danin i posług, co zmieniało sytuację wolnych chłopów. Lokowano miasta na , skodyfikowano także inne normy osadnicze (prawo polskie, średzkie). Wykształciły się samorządy wiejskie oraz ogólny zbiór reguł feudalnych.

Rozbicie dzielnicowe było charakterystyczne dla przemian ustroju . Dochodziło do niego w poszczególnych krajach w różnych okresach ze względu na zróżnicowanie w przebiegu procesów zmian społeczno-ekonomicznych.

Mimo podziałów dzielnicowych nie uległo zatarciu poczucie jedności w społeczności polskiej. Pojęcie narodowości polskiej - gens polonica - pojawia się u autorów miejscowych i obcych. Jedność tę wzmacniała jedność organizacji kościelnej. Funkcjonowało również w czasie rozbicia określenie Regnum Poloniae.

Niżej wymienieni  sięgnęli po władzę zwierzchnią w kraju tj. zdobyli tron .

Imię

Data panowania

–

–

–

–

–

–

–

–

 lub –

 () –

–

–