01 wstep

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

1. WSTEP

Aby zrozumieć rzeczywisty status kobiety w Islamie należałoby przedstawić pokrótce zasady  tej religii.

Islam w języku arabskim oznacza całkowite poddawanie się woli Allaha (Subhanahu ła Ta'ala) lub pokój. Jest to sposób istnienia człowieka na ziemi, droga życia dobrze oznaczona znakami zakazów i nakazów. Podstawą islamu jest tawhid, ścisły monoteizm. Głosi on, iż nie ma innego Boga prócz Allaha, zaś Muhammad jest jego sługą oraz wysłannikiem. Allah jest i Władcą Wszechświata i Jedynym Prawodawcą. Islam nie uznaje podziału na ‘cesarskie i boskie’. Wszystko należy do Allaha i każdy musi podporządkować się Jego woli. W Islamie, Allahowi Jedynemu należy się modlitwa, przywiązanie, poddanie, sąd i władza. Tak więc religia kieruje wszystkimi systemami społeczeństwa islamskiego.

Pierwszym i najważniejszym źródłem prawa islamskiego, obowiązującego wszystkich muzułmanów, zarówno jednostki jak i władców jest Święty Koran. Muhammad Ibn Abd Allah (sAaws), niepiśmienny Prorok Islamu doświadczał objawień przez 23 lata proroctwa. Każdy werset Koranu był spisywany zaraz po objawieniu, a następnie Prorok wysłuchując zapisanego tekstu sprawdzał jego dokładność.

Drugim pod względem ważności źródłem prawa islamskiego jest sunna (tradycja Proroka), w postaci zebranych hadisów. Słowo hadis (liczba mnoga ahadis) w języku arabskim pochodzi od czasownika ‘haddas’a (mówił, opowiadał). Według religijnego znaczenia jest to zapis wszystkich słów wypowiedzianych przez Proroka Muhammada (pzn), jego czynów oraz akceptacji sytuacji i spraw dziejących się w jego obecności lub przedkładanych mu do zaopiniowania. Hadisy zostały zebrane w zbiory w drugim i trzecim wieku Islamu. Kolekcjonowanie hadisów, opierało się na ścisłych zasadach, umożliwiających weryfikację, czy przytaczany hadis faktycznie pochodził od Proroka. Istniały wyodrębnione ścisłe nauki dla badaczy hadisów, kompilatorów i filologów, dotyczące ich prawdziwości, pochodzenia i formy, a także wiarygodności przekazicieli hadisów.

Każdy hadis składa się z dwóch części. Pierwszą część stanowi łańcuch wiarygodnych przekazicieli - zwany ‘isnad’. Druga część to właściwa wypowiedź, czyn, lub opinia Proroka - tekst właściwy czyli ‘matn’. Każdy ‘matn hadisu’ oceniany był podług określonego kryterium w zależności od stopnia pewności źródła ie. czy pochodził on bezpośrednio od Proroka. W pracy starano się nie posługiwać hadisami słabymi (daif), albowiem obarczone są one znacznym prawdopodobieństwem, iż nie pochodzą od Proroka.

Muzułmanie zmuszeni są do przyjęcia nauki Koranu i tradycji Proroka (PZN). Jeżeli Koran lub tradycja mówi o jakiejś sprawie to żaden człowiek kimkolwiek by był nie ma prawa wydawać swej opinii na ten temat. Właśnie dlatego chciałbym już na wstępie zwrócić uwagę, że przy omawianiu jakiejkolwiek kwestii dotyczącej islamu należałoby na początku wyczerpać wiedzę zawartą w ajatach - wersetach Koranu (aja, liczba mnoga ajat) oraz hadisach Proroka.

Następnym z ważności źródłem prawa islamskiego jest zgodność opinii wszystkich uczonych odnośnie konkretnej kwestii w danej erze. Idżma jako wysiłek twórczy (idżtihad) musi opierać się na Koranie i tradycji Proroka.

Kolejnym źródłem prawa islamskiego jest analogia (qijas). Odnosi się do kwestii o której nie ma mowy w Koranie czy hadisach poprzez analogię to podobnej sytuacji, która źródła te poruszają. Dla przykładu - Koran zakazuje spożywania alkoholu, ponieważ jest środkiem oszałamiający i odurzającym, dlatego analogicznie każdy środek o podobnym działaniu, na przykład narkotyk, jest zakazany. Qijas wedle ważności zdaniem uczonych prawa islamskiego znajduje się na czwartym miejscu.

Różne opinie prawne wysnuwane przez uczonych (fatwa, lmn. fatawi), odnośnie kwestii, sytuacji nie poruszanych w Koranie i tradycji Proroka, biorą się z różnego zrozumienia treści Koranu czy hadisu, lub dopasowania opinii do szerokiej nauki prawa islamskiego.  Przy różnicach uczonych nawet ze szkół prawniczych nie wolno zmuszać muzułmanów do przyjęcia jednej konkretnej opinii lecz tej, której dowód jest dla muzułmanina najbliższy naukom islamu. Jakiekolwiek zachowania, czy też opinie nie uwzględniające zasad nauki Islamu (wywodzących się z Koranu i tradycji Proroka) są obce Islamowi i nie można mu ich przypisywać.  To samo dotyczy ‘przysłów’ sprzecznych z religią. Nasze opracowanie opiera się na Koranie oraz Sunnie Proroka – źródłach Islamu oraz na prawnych opiniach uczonych (fatwach).

Islam dał kobiecie podwyższenie i wolność. Był pierwszym systemem, który dostrzegł w niej człowieka równego mężczyźnie. Muzułmanka jest filarem społeczeństwa islamskiego, najlepszą wychowawczynią kształtującą odpowiednio nowe pokolenia, bez obaw, że staną się one ciężarem dla społeczeństwa. Islam nie odizolował kobiety od życia zewnętrznego, lecz jak to zostało przedstawione w pracy otwierał jej bramy dobra i zamykał bramy zła, niszczące społeczeństwa.

Jedną z niezaprzeczalnych zalet islamu jest to, że jako pierwszy opracował status prawny podnoszący rangę kobiety w społeczeństwie, doceniając jej szlachetne przymioty i traktuje na równi z mężczyzną. Podchodził do tego zagadnienia z uznaniem i zrozumieniem dla odwiecznych praw, sprawiedliwie realizując je w praktyce, a nie w sferze iluzji i fikcji.

Podczas licznych wykładów pierwszego z autorów na terenie Polski dla studentów czy innej szerokiej publiczności najczęściej poruszaną kwestią, była kwestia pozycji kobiety w Islamie.

Powodem jest z pewnością bardzo mocno zniekształcony obraz Islamu, pozycji kobiety oraz brak właściwej literatury polskojęzycznej na ten temat.

Właściwy punkt widzenia może przedstawić jedynie osoba dobrze znająca ducha islamu, jego cele i zasady. Nie będąc dobrze zorientowanym w całokształcie Islamu nie rozumiejąc tej religii w oryginalnym języku, w jakim została przekazana trudno jest przedstawiać realny punkt widzenia islamu.

Islam kieruje wszystkimi systemami życia muzułmanów i należałoby odznaczać się dobrą znajomością języka arabskiego oraz prawa Islamskiego.

Wszystkie aspekty życia ludzkiego mają na siebie znaczny wpływ.

Poligamia nie stanowi swoiście odrębnego problemu kobiety, ponieważ wiąże się z nią wiele innych aspektów, jak na przykład ochrona społeczeństwa przed cudzołóstwem i jego katastrofalnymi skutkami, bowiem ta choroba społeczna nie oznacza niewinnego kontaktu dwóch partnerów, lecz powoduje rozbicie rodzin, zaniechanie małżeństwa czy zwiększenie liczby bezdomnych dzieci. A to z kolei wpływa na osłabienie więzów międzyludzkich i zwiększenie liczby morderstw i rozbojów oraz wpływa na psychikę całego społeczeństwa.

Tak więc każda kwestia łączy się z inną i dlatego należy je rozpatrywać z islamskiego punktu widzenia, który ma na względzie zachowanie czystego społeczeństwa, wolnego od wszelkich patologii społecznych.

Europejski sposób patrzenia na muzułmankę pozostaje nieudolnym. Przecież człowiek Zachodu jest utożsamiony z tym światem i często nie zdaje sobie sprawy z wielkości pewnego zła. Europejczyk w swej analizie raczej nie może być obiektywny, ponieważ dla niego na przykład nienormalnym jest, że kobieta legalnie dzieli mężczyznę z inną, uzyskując oficjalnie wszelkie należne żonie prawa.

Natomiast za normalny uznaje  fakt, że żona dzieli często nieświadomie męża z kochanką, nie bacząc na konsekwencje tego kontaktu. Kwestia odpowiedzialności za całe społeczeństwo w tym przypadku nie istnieje lub jest zachwiana.

Człowiek nie może żyć tylko dla siebie samego, lecz dla całego społeczeństwa. Muzułmanin nie jest jednostką oderwaną od społeczeństwa, ale jego częścią i musi za to społeczeństwo brać odpowiedzialność. Słuchając islamskiego punktu widzenia Europejczyk powinien porównywać logicznie, a nie emocjonalnie konsekwencje postępowania islamskiego i zachodniego.

My, muzułmanie znając cel islamu jesteśmy pewni, że jest to odpowiednia droga do rozwiązywania problemów społecznych.

Obserwując fakt nieobiektywnego spojrzenia na muzułmankę w Polsce oraz brak wiarygodnych z punktu widzenia islamskiego opracowań na tematy pozycji kobiet w Islamie, postawiliśmy za cel niniejszego opracowania przedstawienie polskiemu czytelnikowi szczegółowego poglądu Islamu na tę kwestię oraz obalenie utartego stereotypu ‘uciskanej, wykorzystywanej muzułmanki”.

Pragniemy udowodnić, iż przeciwnie do tego co się w Polsce sądzi jest ona bardziej szanowana i chroniona niż Europejka. Praca ma stanowić punkt wyjścia dla osób zainteresowanych Islamem, punktem widzenia Islamu oraz islamskiego porządku, organizacji rodziny, społeczeństwa, życia na ziemi.

Uważamy, iż zachodzi pilna potrzeba dostarczenia naukowcom oraz zwykłym czytelnikom rzetelnych danych na temat pozycji kobiety w społeczeństwie muzułmańskim.

Kwestia kobiety w islamie nie jest łatwym tematem do przedstawienia polskiemu czytelnikowi. Powodem tego jest już mocno zakorzeniony fałszywy obraz. Subiektywnie się patrzy i negatywnie z góry przedstawia opinie na status muzułmanki. Zawsze przytacza się niejasne kwestie, nie poparte islamskim wytłumaczeniem, podkreślając, że są to ujemne strony muzułmanki. Za mało wykazuje się cierpliwości i wiedzy, by ją zrozumieć. Kładzie się szczególny nacisk na kwestie haremów, poligamię, zakrywanie twarzy czy iluzyjną wyższość mężczyzny. Sprawy niejasne i zniekształcane, jak harem czy poligamia przedstawia się często bardzo obszernie, pomijając zasadniczy religijny punkt widzenia. Natomiast naprawdę istotne zagadnienia, jak na przykład ogromny szacunek dla rodziców, a zwłaszcza dla matki, której pozycja w islamie jest szczególnie podwyższona są często przemilczane lub zbywane kilkoma mało zauważalnymi zdaniami. Haremy w ogóle nie istnieją w naszych czasach, a pomimo tego niemal w każdym opracowaniu obszernie są dyskutowane. Poligamia bardzo rzadko występująca także jest szeroko i często subiektywnie przedstawiana.

Niewłaściwe także przedstawianie pozycji muzułmanki, jako jej statusu określonego przez religię, opierając się na nieislamskich zachowaniach jakichkolwiek dawniejszych czy współczesnych islamskich społeczeństw lub poszczególnych ludzi.

W ten sposób specjaliści krajów orientu często posługują się hadisami słabymi (daifa) czy fałszywie przepisanymi Prorokowi (małdu'a) i przedstawiają to jako słowa Proroka, co jest bardzo bałamutne i obrażające muzułmanów.

W użyciu są często wymyślone (prawdziwe lub fałszywe) historyjki o jakichś sułtanach, kalifach czy przysłowia poniżające kobiety i przepisywane islamowi. Fakty z iluzją, i prawda z nieprawdą nie mają prawa się spotykać, szczególnie jeśli chodzi o tłumaczenie zasad religii. Nieprawdziwe przedstawianie statusu muzułmanki w społeczeństwach nie islamskich, a szczególnie europejskich było według niektórych uczonych przeszkodą w rozszerzaniu religii .

Aby przedstawić tak szczegółowy obraz kwestii kobiety w islamie trzeba było odnieść się do znacznej liczby podręczników, napisanych przez wielu czołowych starożytnych i współczesnych prawników, interpretatorów oraz myślicieli islamskich. Zebranie tak dużej liczby opracowań, których podstawowy człon stanowił literatura arabsko-języczna było pierwszym problemem w realizacji niniejszej pracy. Uważamy, że jest to odpowiednia i nieunikniona droga do obiektywnego rozpatrywania zagadnień dotyczących islamu, ponieważ zwracanie się ku oryginalnym źródłom zawsze daje wiarygodniejszy obraz. Drugim problemem było odpowiednio spójne i proste przedstawienie olbrzymiej ilości informacji, tak aby polski odbiorca mógł poznać bez większego trudu zagadnienia i odnalazł właściwy wizerunek muzułmanki. Nie było to łatwe do realizacji i mamy nadzieję, że udało nam się tego dokonać. Dlatego często zaniechano przedstawiania szczegółowych dowodów uczonych wydających opinie prawne (fatałi), lecz zaprezentowano końcowy wniosek.

W pracy zastosowano metodę historyczno-analityczną. Całość pracy zawarto w 13 rozdziałach, rozpoczynając od przedstawienia okrutnego sposobu traktowania kobiety w przed islamskiej Arabii. Rewolucyjny sposób wyzwolenia kobiety i podwyższenie jej rangi omówiono w rozdziale trzecim. W rozdziałach czwartym, piątym i szóstym wyjaśniono pozycję kobiety w systemie małżeństwa i prawa rozwodowego. Ubiór muzułmanki i jej sposoby kontaktowania się z otoczeniem przedstawiono w rozdziale siódmym. Kolejny rozdział mówi o roli kobiety w wybranych zagadnieniach społecznych. Omówiony został sposób zachęcenia kobiet do edukacji oraz fakt możliwości podejmowania pracy zarobkowej. Dziewiąty rozdział poświęcony jest udziałowi kobiety w życiu politycznym. Omówienie niektórych hadisów szczegółowo przedstawiono w rozdziale dziesiątym. Jedenasty rozdział poświęcony jest sposobom dziedziczenia i świadczenie kobiet. W dwunastym rozdziale zebrano przykłady postaw kobiet z Koranu, tradycji Proroka oraz niektóre z historii muzułmanów mające szczególne znaczenie. Trzynasty rozdział poświęcony jest omówieniu sprawy emancypacji kobiety na wzór zachodni i wnioskowanie o wyższości pozycji muzułmanki nad zachodnią emancypantką. W czternastym rozdziale zawarto ponad dziewięćdziesiąt hadisów dotyczących kobiet i życia małżeńskiego. Hadisy zostały dodatkowo napisane w oryginale.

Zachęcamy do powrotu do oryginalnych źródłowych dzieł szczególnie arabsko-języcznych. Autorzy nie są badaczami prawa islamskiego i dlatego mogli nieumyślnie wprowadzić pewne uchybienia do oryginalnych interpretacji i opinii znakomitych uczonych prawa islamskiego. Jeżeli czasami tak się stało to prosimy Allaha o przebaczenie i wszystkich kochających prawdę o wyrozumiałość.

Idea idżma wywodzi się z hadisu Proroka mówiącego: "Z pewnością Allah nie wprowadza całego mojego społeczeństwo w błąd (oznacza to, że nie może zaistnieć sytuacja, iż jednomyślna opinia wszystkich uczonych jest błędna)". Tak więc aby nastąpiła idżma wszyscy uczeni islamscy bez względu na narodowość czy kolor muszą wydać jednomyślną opinię i dopiero wtedy stanie się prawem religijnym (hukum szar'i). Warunkiem musi być, że taka opinia nie jest sprzeczna z nauką Koranu czy tradycją Proroka. [Muhammad al-Chudari, "Usul al-fikh"]

Niektóre inne źródła prawa islamskiego, które się wykorzystuje przy braku opinii z wymienionych wcześniej czterech źródeł to preferencja (istihsan), wolna korzyść (al-maslaha al-mursala), obyczaj (al-urf), prawo poprzednich (szar'a ma kablana) - jest to prawo poprzednich proroków jeśli nasza religia nie unieważniła go czy nie zniosła go dając w zamian inne prawo. Najpopularniejsze szkoły prawne to hanaficka, malikicka, szafi'icka oraz hanbalicka.

3

PZN - pokój z nim