1. Krew

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

1. Rola krwi w organizmie. Skład krwi. Hemostaza – przebieg krzepnięcia i fibrynolizy; sposoby zapobiegania krzepnięciu. Hemoliza, czynniki hemolizujące. Transport gazów oddechowych (tlenu, dwutlenku węgla) we krwi. Znaczenie diagnostyczne oznaczania OB.

krwinki czerwone - są odpowiedzialne za transport tlenu do wszystkich komórek organizmu. Dzięki czerwonym krwinkom oddychamy.

krwinki białe - są odpowiedzialne za obronę organizmu przed infekcjami.

płytki krwi - odpowiadają za zatrzymanie krwawienia.

osocze (plazma) - do 55% objętości krwi. Osocze zawiera białka (albuminę, czynniki krzepnięcia, białka odpornościowe). Jest odpowiedzialne za transport wody i substancji odżywczych do komórek. Odprowadza także produkty przemiany materii do wątroby, nerek i płuc.

1. Funkcje krwi:

1. Funkcja transportowa:

·         krew dostarcza tkankom tlen (bierze udział w oddychaniu), w składniki energetyczne, mineralne, witaminy, hormony,

·         oczyszcza organizm - pobiera zbędne produkty przemiany materii, np. CO2, mocznik i przenosi do płuc i innych narządów wydalających jak nerki, skóra,

·         spełnia funkcje termostatyczne - przenosi ciepło z miejsc gdzie się go wytwarza najwięcej np. wątroba, mięśnie do skóry, gdzie produkcja jest mniejsza niż utrata,

2. Funkcja ochronna i obronna :

·         rozpoznawanie i niszczenie szkodliwych i obcych dla ustroju czynników (wirusów, bakterii),

3. Funkcja homeostatyczna :

·         tworzenie stałego środowiska wewnętrznego (stałość fizykochemiczna) - jest to warunek prawidłowego funkcjonowania organizmu.

.          transport tlenu z płuc do tkanek

.          transport CO2 z tkanek do płuc

.          transport do wszystkich tkanek prod. energetycznych i budulcowych wchłoniętych z przewodu pokarmowego

.          transport wchłoniętych z tkanek produktów przemiany materii do nerek skąd są wydalane z moczem

.          transport hormonów syntetyzowanych w org. i witamin wchłoniętych z przewodu pokarmowego

.          magazynuje hormony gruczołu tarczowego i hormony steroidowe po ich związaniu z białkami

.          wyrównuje ciśnienie osmotyczne we wszystkich tkankach

.          wyrównuje pH we wszystkich tkankach

.          wyrównuje różnice temp.

.          tworzy barierę dla drobnoustrojów, które po wniknięciu do środowiska wewnętrznego są pożerane przez leukocyty

2.Skład krwi:

3.Hemostaza – przebieg krzepnięcia i fibrynolizy:

A) Hemeostaza  jest zespołem procesów fizjologicznych, które zapewniają utrzymanie krwi krazącej w obrębie łożyska naczyniowego. Hemostaza ciągła zapewnia płynność krwi krazącej i szczelność łożyska naczyniowego, hemostaza miejscowa ogranicza krwawienie po przerwaniu ciągłości ściany naczyniowej. W krwioobiegu nieustannie zachodzi proces krzepniecia, który polega na wytrącaniu się włókna (fibryny), w wyniku ograniczonej proteolizy* rozpuszczonego w osoczu - fibrynogenu. Nici fibryny pokrywają  od wewnątrz  nieszczelności ścian naczyniowych, szczególnie włosniczek, zapobiegając przenikaniu krwi poza naczynie. Sprawne działanie hemostazy jest wypadkową precyzyjnie skoordynowanego działania płytek krwi, osocza, śródbłonka naczyniowego oraz czynników tkankowych i humoralnych.
(* proteoliza - rozkład wiązania peptydowego za pomocą proteaz. Prowadzi do rozpadu białek na peptydy i aminokwasy.)

B) W warunkach fizjologicznych proces krzepnięcia krwi zostaje zapoczątkowany przez przerwanie ciągłości łożyska naczyniowego i ma za zadanie zapobiec wynaczynieniu i utracie krwi. W miejscu przerwania ciągłości naczynia dochodzi do odsłonięcia macierzy podśródbłonkowej na której płytki krwi (trombocyty) natychmiast przylegają, a następnie na skutek zlepiania się trombocytów ze sobą tworzą tzw. czop płytkowy. Płytki krwi ulegają aktywacji i uwalniają szereg substancji czynnych z ziarnistości α i β, które dodatkowo nasilają ich aktywację. Dochodzi do zmian morfologicznych płytek, a także ekspresji wielu białkowych cząsteczek na ich powierzchni. Uwolniona serotonina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w obrębie zranienia. Chociaż czop płytkowy czasowo doprowadza do zahamowania krwawienia, właściwy skrzep powstaje poprzez utworzenie sieci włóknika, która powoduje jego wzmocnienie i stabilizację. Dochodzi do tego przez aktywację kaskady krzepnięcia - krążące w osoczu krwi nieaktywne czynniki krzepnięcia zaczynają się wzajemnie aktywować. Płytki pod wpływem uszkodzeń mechanicznych wydzielają trombokinazę, która uruchamia szereg procesów prowadzących do powstania właściwego czynnika inicjującego krzepnięcie krwi - w procesie tym ważne są jony wapnia oraz białkowe czynniki osocza. W rezultacie kaskady krzepnięcia aktywna forma czynnika X, przy współdziałaniu nieenzymatycznego kofaktora - czynnika Va oraz fosfolipidów powierzchniowych tworzy kompleks (protrombinaza), który w sposób proteolityczny przekształca protrombinę do trombiny. Trombina z kolei powoduje przekształcenie fibrynogenu (osoczowego białka krążącego we krwi) w fibrynę (białko nierozpuszczalne w wodzie), która tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu.

Dla prawidłowego zachodzenia procesu krzepnięcia krwi niezbędna jest witamina K, która umożliwia syntezę protrombiny w wątrobie.

C) Fibrynoliza – fizjologiczny proces rozkładu zakrzepu, będący częścią hemostazy. Podobnie, jak proces krzepnięcia krwi, zachodzi w sposób kaskadowy. Kluczowym dla fibrynolizy enzymem jest plazmina powstająca z plazminogenu.

4. sposoby zapobiegania krzepnięciu:

Sunstancje zapobiegające lub utrudniające powstawanie skrzepu nosza nazwę środków przeciwkrzepliwych.Krzepnięciukrwi in vitro(wewnątrz ustroju) można zapobiec usuwając z niej jony wapniowe. Używa się w tym celu substancjiwiążących wapń, takich jak szczawian, cytrynian lub wersenian sodowy.
Silnym środkiem przeciwkrzepliwym działającym in vivo i in vitro jest heparyna.Działania jej polega na hamowaniu trombiny.

5. Hemoliza, czynniki hemolizujące:

Hemoliza – przechodzenie hemoglobiny do osocza krwi wywołane zniszczeniem erytrocytów. Hemoliza może być spowodowana np. toksynami bakteryjnymi, jak również może występować w konflikcie serologicznym oraz chorobach związanych z nieprawidłową budową erytrocytów.

Hemolizę można spowodować również podaniem hipotonicznego płynu (o mniejszym stężeniu) drogą wlewu dożylnego (np. kroplówka). Żeby temu zapobiec, substancje podawane są do organizmu człowieka w roztworze 0,9% NaCl (soli fizjologicznej). Hemolizę krwinek (jako efekt uboczny) wywołują niektóre leki np. rybawiryna.

Czynniki hemolityczne dzielimy na:

1) chemiczne

              -           Eter,

              -           Benzyna,

              -           Zasady,

              -           Kwasy,

              -           Chloroform,

              -           Saponina (digitonina)

2)fizyczne

              - rozcieranie krwi z piaskiem

              - zamrażanie odmrażanie

              - promieniowanie UV

              - podgrzanie

3) biologiczne

              - toksyny drobnoustrojów

              - hemolizyny

6. Transport gazów oddechowych (tlenu, dwutlenku węgla) we krwi:

7.Znaczenie diagnostyczne oznaczania OB.

Odczyn Biernackiego (OB), rzadziej opad Biernackiego, wskaźnik opadania erytrocytów – badanie laboratoryjne polegające na pomiarze drogi opadania krwinek czerwonych w niekrzepnącej krwi w ciągu 1 godziny. W diagnostyce medycznej służy jako wskaźnik procesów zapalnych, reumatycznych i nowotworowych.