1. Kierunki ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Kierunki postimpresjonistyczne

Postimpresjonizm- sztuka po impresjonizmie, terminem tym określa się różne zjawiska w sztuce francuskiej na przełomie XIX i XX wieku, wywodzące się
z impresjonizmu, ale w dużej mierze odrzucające go.

Początek- ostatnia wystawa impresjonistów w roku 1886

Koniec- pierwsza wystawa fowistów w 1905 roku.

Postimpresjoniści kontynuowali kolorystyczne zasady impresjonistów, odrzucali jednak naśladownictwo, (koncepcję mimesis), wierne odwzorowywanie natury. Zdecydowanie dążyli do stworzenia nowego charakterystycznego stylu, postulowali wolność i autonomiczność dzieła malarskiego. Zależało im na przekazaniu większej ekspresji dzieła niż to miało miejsce w praktyce malarskiej impresjonistów.  Dla wielu artystów postimpresjonizm był punktem wyjściowym w dążeniu do własnego stylu. Postimpresjonizm znany jest więc z „worka stylów” oraz wybitnych indywidualności. Wspólne dążenia twórców to:

- nasycenie koloru

- szerokie pociągnięcia pędzla

- przedstawianie tego, co zwykłe i proste

- zachowanie czystego koloru ( jak w impresjonizmie)

- skoncentrowanie się na znaczeniu- odwołanie się do kultur prymitywnych, mistycyzmu, nauki

- autonomiczność dzieła

- przywrócenie rangi linii i bryły

- kładzenie nacisku na konstrukcję i kompozycję obrazu

- rezygnacja z tradycyjnej perspektywy i modelunku światłocieniowego na rzecz kolorystycznego różnicowania przestrzeni

- podkreślenie stanu emocjonalnego, większa niż w impresjonizmie ekspresja

- kolorystyka odzwierciedla stany duchowe artysty

Twórczość postimpresjonistów to już nie migawki z życia czy ulotne chwile, ale stanowiące przemyślaną, symboliczną całość obrazy, które są odzwierciedleniem temperamentu artysty.

Do głównych artystów tworzących w nurcie postimpresjonistycznym zalicza się: , ,  i . Każdy z nich prezentuje charakterystyczny dla siebie styl, wszystkich łączy jednak idea malarstwa postimpresjonistycznego.

Kierunki postimpresjonistyczne:

- neoimpresjonizm

- syntetyzm

- protoekspresjonizm

- protokubizm

- nabizm

Do niedawna do grupy tej zaliczano jeszcze fowizm- dziś uważa się, że jest to odrębny problem, przy kolorze posługuje się abstrakcją.

Teorię kształtuje Paul Signac w dziele „OD DELACROIX DO NEOIMPRESJONIZMU”, oraz George Seurat- wykształcony matematyk, fizyk, rysownik, rozwinął teorię dywizjonistyczną, wprowadził technikę pointylizmu. Metoda twórcza sprowadzała się do uważnego stawiania punktów czystego koloru (niektóre obrazy miały powstać nawet bez użycia pędzla - za pomocą zapałki). Na palecie nie mieszano farb (z wyjątkiem sąsiadujących ze sobą kolorów, jak czerwień - pomarańcz - żółcień, czy błękit - zieleń - żółcień), kolory mieszały się optycznie w oku widza. Mieszanie farb na palecie uważali za brudzenie koloru, nadawanie mu zbytniej materialności, ich metoda zapewniała farbie wrażenie niematerialności właściwej światłu. Neoimpresjoniści w plenerze poprzestawali na szkicach, właściwe dzieło powstawało w pracowni. Metoda twórcza neoimpresjonistów dążyła do obiektywizacji sztuki, wyeliminowania z niej subiektywności. Kontynuatorzy i naśladowcy Seurata, doprowadzili do skostnienia twórczej metody w dogmat, normatywną estetykę, co mocno osłabiło żywotność ruchu. Seurat wprowadza także podział na 3 stany ducha:

- radość- dominanta światła, ciepłych barw, wznoszące się linie

- spokój- równowaga światła i cienia, barw ciepłych i zimnych, linie horyzontalne

- smutek- dominanta barw zimnych, cienia, linie opadające

W pracach neoimpresjonistów pojawia się mimowolny kontur na zasadzie fuzyjnych plam, przedmioty geometryzują się do figur, zakładając analizę doszli do syntezy. Wpłynął na: kubizm, fowizm, orfizm, futuryzm, nabizm, abstrakcję.

Przedstawiciele: Paul Signac, Camille i Lucien Pissarro, Henri Cross, pierwszą wystawę zorganizowali w Salonie Niezależnych w roku 1884.

2.      Protokubizm – Paul Cezanne

Samouk, tworzy  pod silnym wpływem , E. Delacroix. Bierze udział w pierwszej wystawie impresjonistów- Dom wisielca. Uważał, że świat zawrzeć można malarsko w bryle, ale ich płaszczyzny muszą być określone kolorem. Syntetyzuje, narzucając bryłom kolory. Twierdził, że należy malować nie tylko to, co widzimy, ale także to, co wiemy o danym przedmiocie- stąd perspektywa wieloraka, nawarstwianie planów i określanie struktury przedmiotów przez geometryzację . Nazwany ojcem nowoczesności. Około 1885 głównym problemem malarskiego widzenia Cezanne'a stało się wydobycie wzajemnego oddziaływania form i kolorów (Błękitny wazon, Autoportret z paletą, Kąpiące się 1883 87). W kilku wersjach tematu Góra Św. Wiktorii usiłował połączyć jednością kompozycji różne punkty widzenia, co doprowadziło do kubizmu. W 1890-95 malował głównie kompozycje figuralne i portrety, dążąc do osiągnięcia pełni formy malarskich (kilka wersji Grających w karty).

3.      Syntetyzm- Paul Gauguin

Malarstwem interesował się początkowo jako amator, na co dzień pracował jako giełdowy urzędnik. W 1866 wyruszył do Pont-Aven w Bretanii miejscowości która dała nazwę nurtowi malarstwa: szkoła z Pont-Aven. W miejscowości tej spotykali się liczni artyści malarze którzy poszukiwali prawdziwie malowniczych pejzaży. Gauguin odgrywał rolę przywódcy-teoretyka. Jego obrazy cechowało syntetyczne traktowanie plam barwnych ,czysta paleta i stosowanie kreski dla oddzielenia sąsiadujących kolorów (cloisonizm  inspirowany  witrażami). Ten sposób malowania przerodził się wśród wielu naśladowców w łatwo rozpoznawalną manierę.

Gauguin jest indywidualistą, chce wyzwolić się od wszelkich wpływów. Nie stosuje perspektywy, komponuje na jednej płaszczyźnie, postaci są u niego zastygłe w ruchu, stosuje światło bez cienia i żródła. Jego obrazy są niezwykle symboliczne. Na syntetyzm duży wpływ wywarł drzeworyt japoński i sztuka prymitywistów. Twórczość tego okresu zapowiada
i inicjuje fowizm, nabizm oraz symbolizm.

4.      Protoekspresjonizm- Vincent Van Gogh, HENRI TOLOUSE  -LAUTREC

Nurt artystyczny, który był reakcją na kryzys duchowy XX wieku, próba odnowienia mistycyzmu i powrót do tego, co prymitywne i pierwotne. Odrzucał naturalizm
i realizm, a stawiał na emocje artysty, który miał prawo uznawać nadrzędność prawdy w stosunku do estetyki i wynikające stąd operowanie brzydotą, deformacją, groteską, zniekształceniem, kontrastem, grozą i niesamowitością.

Artyści protoekspresjonistyczni uważani są za ojców, prekursorów ekspresjonizmu, który narodził się w Niemczech kilkanaście lat później.

Przedstawiciele: Vincent van Gogh, Henri Toulouse-Lautrec,  James Ensor,  Edvard Munch.

Van Gogh- pierwsza inspiracja płynęła z prac Jeana F. Milleta. Pierwsze poważne obrazy powstały w latach 1885 - 1886, kiedy to uczył się w Akademii Sztuk Pięknych w Antwerpii. Obrazy te przypominają holenderskie malarstwo rodzajowe. Dopiero w Paryżu Van Gogh zmienił radykalnie styl malowania obrazów. Podróż i osiedlenie się w Arles okazały się być najważniejsze w życiu van Gogha- w pełni ukształtowany styl to: intensywne barwy odbijane od przedmiotów i intuicyjnie zestawione kontrastowo, niekiedy z przewagą żółci, gruba faktura i deformacja, traktowane jako środki ekspresji. Jego obraz Gwieździsta noc to bardziej wytwór wyobraźni, niż studium natury, jest dziełem na wskroś ekspresjonistycznym, być może zapowiadającym obrazy Edvarda Muncha. Niebo z Gwiaździstej nocy w pełni odpowiada pojęciu "surrealistyczne", nasuwając niektórym porównania
z biblijną apokalipsą. Kruki nad łanem zboża to ostatnie dzieło artysty.

Toulouse-Lautrec- od dzieciństwa kaleka. Studiował od 1882 w Paryżu. W 1885 osiadł na Montmartre. Indywidualny, ekspresyjny styl zawdzięczał wpływom grafiki japońskiej i malarstwa impresjonistów (zwłaszcza E. Degasa). Stosował charakterystyczną dla impresjonizmu wycinkowość ujęcia, dążył do uchwycenia ruchu - tematów dostarczało mu życie Paryża końca XIX w. (kawiarnie, teatry, szpitale, ulice, ogródki, cyrk).W pracach portretowych operował chętnie elementami karykatury. Jego malarstwo to bez wątpienia protoekspresjonizm, jednak plakaty wykazują cech secesyjne.

5.      Nabizm

Nabiści – grupa artystyczna, działająca we Francji w latach 1888–1899, stworzona przez Paula Sérusiera i Maurice'a Denis.

Nazwę nabistów utworzył poeta Auguste Cazalis  od hebrajskiego słowa NABIS oznaczającego  PROROKA.

Artykuł M. Denis z sierpnia 1890 pt. Definicja neotradycjonizmu drukowany w piśmie Sztuka i Krytyka ( Art et Critique) uważany był za manifest artystyczny tego kierunku.

Sztukę nabistów charakteryzuje dbałość o wartości formalne, preferowanie kompozycji figuralnej, stłumiony koloryt i stosowanie płaskich plam barwnych, ograniczonych wyrazistym konturem. W swoim programie artystycznym artyści zauważyli, że w sztuce rzeczywistość ulega podwójnej deformacji: subiektywnej – ukazującej indywidualne uczucia twórcy
i obiektywnej – łączącej w sobie poszukiwania artystyczne. Interesowali się muzyką, literaturą, filozofią, religiami świata. Inspirowali się sztuką Lautreca, Gauguina, Moreau, symbolizmu i prerafaelitów. Jako grupa istnieli bardzo krótko, stanowili jednak znaczącą inspirację i mieli duży wpływ artystyczny na twórczość Matisse'a, kubistów, Balthusa, Kandinskiego, Mondriana
i Czapskiego. W Polsce idee nabizmu wywarły szczególnie silny wpływ na artystów spod znaku krakowskiego ugrupowania "Sztuka". Do grupy nabistów należeli: Paul Sérusier (1863–1927), Maurice Denis (1870–1943), Pierre Bonnard (1867–1947)

W Polsce terminem postimpresjonizmu określa się kierunki kolorystyczne w malarstwie, zwłaszcza twórczość grupy kapistów.